Tot een paar decennia geleden kenden we alleen enge verhalen die je kippenvel gaven tijdens klassieke kampvuurverhalen. In onze steeds meer gedigitaliseerde wereld vinden deze verhalen nu hun weg naar kijkers en luisteraars in de vorm van podcasts, documentaires en reportages. Of het nu thuis in de woonkamer is, midden in de tram op weg naar huis of tijdens het joggen in het park – waargebeurde misdaadverhalen verspreiden zich als een lopend vuurtje!

(Beeld: Unsplash)

Waarom? Nou, ware misdaad is eigenlijk geen moderne uitvinding; zelfs in de Middeleeuwen waren er honderden toeschouwers die zagen hoe mensen in het openbaar werden opgehangen. Ze zijn allemaal op zoek naar sensatie en misschien nog wel meer. Zoals een gokker bij blackjack wacht tot de dealer de kaarten deelt, wachten ze gretig op enge verhalen. In het kansspel proberen spelers dicht genoeg bij de 21 te komen met drie kaarten in hun hand. Bij waargebeurde misdaadverhalen hopen ze op de grootste misdaden. Maar wat motiveert mensen eigenlijk om aandacht te besteden aan de wreedheden van anderen?

De menselijke drang om de achtergrond van een misdaad te begrijpen

Elke dag overspoelt het nieuws ons met misdaden die het voorstellingsvermogen van gewone stervelingen ver te boven gaan. Toch zit het in onze menselijke aard om te willen begrijpen waarom iemand een misdaad pleegt en wat de dader motiveerde om zo’n misdaad te plegen. Volgens een onderzoek van de Universiteit van South Carolina zijn meer vrouwen (73%) dan mannen (27%) geïnteresseerd in dergelijke verhalen.

True crime in al zijn vormen geeft direct inzicht in de psyche van daders en slachtoffers. Dit helpt kijkers of luisteraars om de context van de misdaden beter te begrijpen. In zekere zin vervullen deze verhalen het verlangen naar antwoorden. Kijkers kunnen hypotheses vormen, aanwijzingen analyseren en uiteindelijk zelf proberen de puzzel van de misdaad in elkaar te passen. Tegelijkertijd komt de carrousel van gedachten in onze hersenen op gang en komen er plotseling vragen op, zoals:

Wat als de dader slechts een paar minuten later was aangekomen?

Wat als ik zelf in zo’n situatie terecht zou komen (slachtoffer, getuige, familielid of zelfs dader), hoe zou ik dan reageren?

De spanning drijft de kijker of luisteraar

Het staat buiten kijf: mensen houden van sensatie. Anders zouden we niet in een achtbaan stappen om van de ene looping naar de volgende te gaan, helemaal vervuld van adrenaline. Waargebeurde misdaadverhalen geven ons een soortgelijke kick. Wetende dat deze angstaanjagende misdaad echt heeft plaatsgevonden, geeft ons een hoog niveau van opwinding en adrenaline.

Elke blootstelling aan een waargebeurd misdaadverhaal verhoogt de afgifte van de stresshormonen adrenaline en cortisol. Plotseling volgen we de podcast of de reportages op de voet en zijn we er intensiever mee bezig. Het biologische mechanisme speelt dus ook een grote rol tussen mensen en hun voorliefde voor true crime.

Wanneer verlangen naar angst de overhand neemt

Kijken of luisteren mensen echt naar waargebeurde misdaadverhalen uit een verlangen naar angst? Ja, sommige kijkers zitten echt te rillen in hun donkere woonkamer als ze zo’n reportage op tv zien. Het klinkt op het eerste gezicht heel gek, maar het verlangen om bang te zijn gaat terug tot onze kindertijd. Angst is een term uit de persoonlijkheidspsychologie en beschrijft een bepaalde emotionele toestand waarin een enge fase van angst plotseling verandert in een lustig avontuur.

Sommigen van jullie herkennen het misschien uit hun kindertijd, misschien van een moedigheidstest? Misschien was het de bevroren ijsbaan waar je op moest stappen en is er naast de angst ook een gevoel van opwinding. In het algemeen stellen we ons vaak vrijwillig bloot aan potentiële gevaren in de hoop dat alles goed zal gaan.

Het verschil is dat de luisteraar of kijker zich niet blootstelt aan gevaar, maar door de verhalen wordt meegesleept in de wereld van de daders en slachtoffers. Hoe dan ook, het verlangen naar spanning en sensatie is (bijna) hetzelfde. Horrorfilms zijn ook een goed voorbeeld van angst en verlangen. We weten dat er iets ergs staat te gebeuren, maar we weten ook dat we altijd veilig zijn. Het probleem is gewoon dat ons menselijk brein geen onderscheid kan maken tussen een echte gevaarlijke situatie en een scène op tv.

Angst heeft trouwens een positieve invloed op onze gezondheid! Zoals blijkt uit een onderzoek van Taylor & Francis Health Sciences, is er een verhoogd aantal witte bloedcellen bij mensen die eerder een horrorfilm hebben gezien.

De rol van het internet in de hype

Natuurlijk vragen veel mensen zich nu af: waarom zijn waargebeurde misdaadverhalen op dit moment zo’n hype? Dergelijke verhalen bestaan tenslotte al tientallen jaren. Sociale mediaplatforms zoals Facebook, Instagram en TikTok hebben een grote invloed gehad op de verspreiding ervan. Kijkers en luisteraars delen de verhalen op deze platforms en kunnen discussiëren over verschillende theorieën onder de posts, ideeën uitwisselen en misschien wel compleet nieuwe ontdekkingen doen.

Dit hoge aantal interacties op dergelijke berichten zorgt ervoor dat ze zich als een lopend vuurtje verspreiden op sociale media. Het zijn echter niet alleen de kijkers of luisteraars zelf die waargebeurde misdaadinhoud delen. Ook de producenten zelf verspreiden de content en bouwen accounts op met duizenden volgers. Livestreams, vraag- en antwoordsessies en exclusieve updates houden de volgers op de hoogte en zorgen ervoor dat de volgers op hun beurt de content delen met hun vrienden.

Gaan de waargebeurde misdaadverhalen een beetje te ver?

Enkele miljoenen volgers kijken regelmatig reikhalzend uit naar de true crime-verhalen. Ongeacht hoe leuk kijkers of luisteraars dit genre vinden, rijst de vraag: is het gepast om het lijden van anderen uit te buiten als basis voor entertainment? Over deze vraag lopen de meningen sterk uiteen. Waargebeurde misdaadverhalen maken van gruwelijke misdaden die anderen aan den lijve hebben ondervonden mooie verhalen die miljoenen opleveren.

De verhalen vergroten ook de angst om zelf slachtoffer te worden. Moreel gezien is het geheel zeker meer dan twijfelachtig. Misdaden worden in deze verhalen op een provocerende en lugubere manier in beeld gebracht. In sommige gevallen wijken ze volledig af van de werkelijkheid. Bovendien kunnen slachtoffers of familieleden de hele situatie misschien emotioneel herbeleven door de verhalen te publiceren.

Conclusie – Waargebeurde misdaadverhalen hebben vele facetten

Het is de spanning, de angst en de drang om ons bezig te houden met de diepten van de menselijke ziel die ons boeien en vermaken. Tegelijkertijd roept het echter ook morele vragen op, vooral met betrekking tot respect voor het lijden van slachtoffers en hun dierbaren. Ondanks deze zorgen blijft ware misdaad een fenomeen dat wordt aangewakkerd door de moderne media en zal het waarschijnlijk nog lange tijd een grote schare fans blijven inspireren.