De rechtbank in Arnhem heeft alle verzoeken van advocaten naar aanleiding van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over EncroChat afgewezen. Het Hof stelde in april dat er bepaalde richtlijnen zijn hoe rechtbanken moeten omgaan met bewijs uit de chats van EncroChat in strafzaken.

Door @Wim van de Pol

De uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 30 april handelde over een Duitse zaak. Het Hof bepaalde dat verdachten bij een rechtbank het recht hebben om te onderzoeken of een Europees onderzoeksbevel (EOB) van de Duitse justitie waarmee gehackte chats van EncroChat in Frankrijk zijn verkregen rechtsgeldig is.

Verder oordeelde het Hof dat Frankrijk bij de operatie tegen EncroChat in bepaalde gevallen lidstaten formeel had moeten informeren dat er telefoons van gebruikers in de lidstaat werden gehackt. Als aan deze twee voorwaarden niet is voldaan dan zouden rechtbanken in principe EncroChat-bewijs moeten uitsluiten, vindt het Hof.

Getuigen en inzage

In Arnhem speelt een grote zaak (“Picture”) tegen acht verdachten die zich bezig zouden hebben gehouden met het produceren van synthetische drugs en het handelen hierin. Veel bewijs komt uit door de politie gekraakte chats van encryptiedienst EncroChat. De advocaten van vijf verdachten hadden met de uitspraak van het Hof in de hand onderzoekswensen ingediend. Ze wilden getuigen horen over de hack op de encryptiediensten en inzage in bepaalde stukken/datasets.

Onrechtmatig

De advocaten stelden zich op het standpunt dat de op Encrochat-data gebaseerde bewijsmiddelen onrechtmatig zijn verkregen en/of onbetrouwbaar zijn. Om de rechtmatigheid van het vooronderzoek en de betrouwbaarheid van de data te beoordelen was volgens hen nader onderzoek noodzakelijk.

Vertrouwensbeginsel

De rechtbank wijst net als in vele uitspraken van andere Nederlandse rechters dat door het zogeheten Europese vertrouwensbeginsel beslissingen van de Franse autoriteiten over de hack op EncorChat moeten worden gerespecteerd, en dat dus ervan wordt uitgegaan dat het onderzoek rechtmatig is verricht.

De Nederlandse justitie en politie hebben internationaal samengewerkt (en de Encro-data verkregen) in een zogenoemd JIT (Joint Investigation Team).

Voor een JIT gelden andere regels dan tussen landen die op basis van EOB’s (Europese onderzoeksbevelen) samenwerken, vindt de rechtbank. De uitspraak van het Hof ging over een Duits EOB.

Rechters-commissaris

Twee Nederlandse rechters-commissaris hebben hun goedkeuring gegeven aan de Encro-operatie van het Nederlandse Openbaar Ministerie in de samenwerking met Frankrijk.

Al met al vindt de rechtbank dat is voldaan aan wat het Hof van Justitie aan waarborgen nodig vindt wat betreft de eerbiediging van de privacy. Frankrijk had Nederland niet apart hoeven te informeren over het hacken van Encro-gebruikers die zich in Nederland bevonden.

De rechtbank (hier het vonnis) vindt dat de noodzaak voor het horen van getuigen en inzage in bepaalde stukken en datasets in de Picture-zaak onvoldoende is aangetoond.

Prejudiciële vragen

Ook vindt de rechtbank dat het niet nodig is dat de rechtbank vooraf bij het Europese Hof informeert over de kwestie door zogeheten prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie te stellen. De advocaten hadden willen weten of bewijsmateriaal dat met een JIT is verkregen in het Europese recht anders moet worden gezien dan al bestaand bewijsmateriaal dat met een EOB is verkregen.

De rechtbank vindt niet dat hierover onduidelijkheid is.

De rechtbank in Den Bosch heeft vorige week een vergelijkbare uitspraak gedaan.

Zie de laatste berichten:

Rechtbank onderzoekt met steekproef crimineel gehalte EncroChat-gebruikers

Europese Hof zet toepassen EncroChat-bewijs zwaar onder druk (UPDATE2)

EncroChat-hackers wilden zelf niet afgeluisterd worden (COLUMN)

Klacht bij Europese Hof tegen Europol over Sky ECC-hack

OM houdt belangrijke informatie over pgp-chats weg bij rechtbanken (UPDATE2)