Buruma weigerde ontlastende getuigen

‘De prominente strafrechtgeleerde Ybo Buruma ligt flink onder vuur. Het aanstaand lid van de Hoge Raad wordt verweten dat hij twee ontlastende getuigen heeft geweigerd te horen in een onderzoek naar de levenslange veroordeling van de Turkse Koerd Hüseyin Bayba?in. Advocate Adèle van der Plas: ,,Het lijkt wel alsof de waarheid niet boven water mocht komen.”‘ 

Dat schrijft het Algemeen Dagblad vandaag.

Professor Ybo Buruma, die per 1 september toetreedt tot de Hoge Raad, geeft toe twee getuigen te hebben geweigerd in een onderzoek naar de veroordeling van de Turkse Koerd Hüseyin Bayba?in. Dat was in zijn rol als voorzitter van de Toelatingscommissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (TCEAS). Beide getuigen zouden over ontlastende informatie voor Baybasin beschikken. Ze konden volgens zijn verdediging meer vertellen over mogelijke manipulatie van afgeluisterde telefoongesprekken waarop de Turkse Koerd is veroordeeld.

De advocate van Bayba?in, mr Adèle van der Plas, kan de associatie met een doofpotonderzoek niet onderdrukken: ,,Het lijkt wel alsof de commissie de waarheid niet boven water wilde krijgen.” Ze heeft afgelopen maandag een herzieningsverzoek ingediend bij de Hoge Raad. De aanstaande collega’s van Buruma moeten nu een oordeel gaan vellen over deze zelfde zaak.

In 2009 onderzocht de Toelatings Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (TCEAS) onder leiding van Buruma of in deze zaak gemanipuleerd bewijs is gebruikt. Begin dit jaar rapporteerde de TCEAS dat er te weinig bewijs voor deze manipulatie is gevonden.

Bayba?in, sinds 1995 politiek vluchteling in Nederland, werd in 2002 tot levenslang veroordeeld wegens betrokkenheid bij moord en heroïnehandel. Het gerechtshof in Den Bosch baseerde haar vonnis grotendeels op in Nederland afgeluisterde telefoongesprekken. Maar Bayba?in – als voorvechter voor Koerdische onafhankelijkheid een grote staatsvijand van de Turken – claimt dat hij erin is geluisd door Turkse inlichtingendiensten. Die zouden in tapgesprekken hebben geknipt en geplakt om hem schuldig te doen lijken.

De TCEAS-commissie van Buruma besloot de schimmige zaak van Bayba?in in 2009 te onderzoeken. Eén afspraak met een zeer ontlastende getuige mislukte. Het ging om de Turkse politieman X2, die eerder op video verklaarde: ,,Ik werd gedwongen (…) telefoongesprekken van Bayba?in zodanig met elkaar te mixen en te manipuleren dat het leek alsof Bayba?in een serieuze discussie voerde over zware delicten.” Buruma: ,,Ik stond al met mijn paspoort in de hand om X2 in een neutraal land te ontmoeten.” X2 bleek echter plotseling verdwenen. Hij zou zijn bedreigd en is nog steeds spoorloos.

Twee andere ontlastende getuigen, die op een presenteerblaadje werden aangediend, heeft de onderzoekscommissie echter niet gesproken. Eén van hen is oud-politiemedewerker Tayyar C., die als tolk betrokken was bij het Turks-Nederlandse onderzoek naar Bayba?in. Hij zou in een Nederlandse tapkamer hebben meegemaakt dat de apparatuur vastliep als gevolg van gerommel met het systeem. Israëlische technici moesten dan overvliegen om de boel te repareren.

,,Buruma had ons beloofd deze kroongetuige C. te zullen horen,” stelt Van der Plas. ,,Het is me een raadsel waarom dat niet is gebeurd.” De strafrechtgeleerde ontkent de belofte niet, maar zegt: ,,We hadden twijfels over zijn betrouwbaarheid en vroegen ons af of hij díe informatie kon verstrekken waarnaar wij op zoek waren.” De advocate reageert: ,,Hoe kun je nu weten wat een getuige gaat zeggen zonder deze te spreken?”

Ook één van de Israëlische experts blijkt bereid geweest te praten over onregelmatigheden in de Nederlandse tapkamers, maar deze werd eveneens afgewezen. ,,Het houdt een keer op,” zegt Buruma. ,,Wij hebben ons meer op technisch onderzoek gericht dan allerlei menselijke bronnen na te gaan.” Juist op basis van dat technisch onderzoek heeft de TCEAS geconcludeerd dat manipulatie van de tapgesprekken niet bewezen kan worden. Hoewel twee onderzoeksbureaus aanwijzingen hebben gevonden voor manipulatie in gesprekken, acht de commissie van Buruma deze conclusies te zacht.

Toch ligt ook dit technisch onderzoek onder vuur. De commissie blijkt de onderzoekers niet het originele, maar bewerkt audiomateriaal te hebben aangeleverd. Zo zijn digitaal opgenomen gesprekken eerst analoog gemaakt, waardoor belangrijke belgegevens zijn weggevallen en kwaliteitsverlies is opgetreden. Buruma houdt vol dat de opzet van het onderzoek deugde, al erkent hij nu: ,,Een digitale kopie was beter geweest. Dat had in Israël gekund, maar dan hadden we origineel bewijsmateriaal moeten opsturen. Dat vonden we een te groot risico.” Van der Plas vindt dat geen argument: ,,Dan haal je die kopieerapparatuur toch hierheen?”

De advocate, die spreekt van een ,,laf en onwetenschappelijk onderzoek”, heeft een herzieningsverzoek ingediend bij de Hoge Raad. Die zal nu moeten beslissen of de zaak-Bayba?in overgedaan moet worden.

(Koen Voskuil)

Lees ook:

Buruma had Baybasin-zaak nader willen onderzoe